Noticias

Xefe Suku Bairru-Pité Husu Foin-Sa’e Sira Hadook Aan Husi Ransu Livre

todayAgosto 28, 2025 21 25

Fundo
share close

DILI, RAFA.tl– Xefe Suku Bairru-Pité, Postu Administrativu Dom Aleixo, Munisípiu Dili, Joaninha Alves Soares, husu ba foin-sa’e sira atu hadook aan husi ransu livre, no tenke priense tempu barak liu ho atividade edukasaun, liu-liu iha kursu no formasaun sira ne’ebé bele fó benefísiu bá aan rasik no kontribui bá sosiedade.

Notísia Relevante: ma Hotu iha Responsabilidade Morál Atu Tane Aas Dignidade Umana iha Sosiedade Timor-Leste

Xefe Suku Bairru-Pité, Joaninha Alves Soares, bá Rafa.tl, iha nia, servisu fatin, Suku Bairu-Pité, Kinta (28/08/2025), hateten iha sosiedade ohin loron, foin-sa’e sira hamout sira nia aan iha ransu livre, no ida ne’e fó influénsia bá mudansa iha atitude ka karater ema nian, ne’ebé bele lori ema bá degrasaun moral, ne’ebé fó impaktu negativu bá moris di’ak iha sosiedade.

Nia afirma, foin-sa’e sira tenke hatene, sa tempu mak sira bele ransu no sa tempu mak sira presiza foku ba estudu, liu-liu tuir kursu no formasaun sira, hodi hasa’e koñesimentu no abilidade hodi responde ba nesesidade merkadu traballu, iha rai-laran no mós iha rai-li’ur.

Joaninha Alves Soares sublina, ho atitude foin-sa’e balun nian ne’ebé kontinua ransu livre, no barak mak lakon no husik leet deit oportunidade sira ne’ebé iha  fó impaktu negativu tanba sei halo sira dúvida no monu ba ransu livre hodi ikus mai mosu hahalok la diak ne’ebé la tuir ona sosiedade nia hakarak.

Xefe Suku Bairru-Pité mós hameno hela ba foin-sa’e sira atu mantein kumpre sira nia dever no responsabilidade nu’udár sidadaun diak ida. Kontínua aprende no halo balansu bá atitude iha sosiedade  hodi buka kontribui buat di’ak liuhosi hahalok sira loron-loron nian.

Tuir teoria  komun kona-bá ransu livre bele  lori nia risku oioin mak hanesan; dependénsia bá substánsia: Foin-sa’e sira ne’ebé envolve iha ransu livre bele hetan espozisaun bá droga, alkoliku, ka substánsia sira seluk, ne’ebé bele hamosu dependénsia no problema saúde ne’ebé grave.

Sexu ne’ebé la seguru: rasin livre ka promiskuidade bele aumenta risku ba seksu ne’ebé la seguru, ne’ebé bele hamosu infesaun sira ne’ebé hada’et liuhosi relasaun seksuál ka isin-rua ne’ebé la dezeja.

Prejuízu mentál no emosionál: ransu livre bele hamosu estrese, ansiedade, no depresaun iha foin-sa’e sira, liuliu se sira envolve iha relasaun sira ne’ebé la ekilibradu ka tóxiku.

Estraga ba reputasaun no relasaun sira: ransu livre bele estraga foin-sa’e sira nia reputasaun ho belun sira, família, no komunidade, no bele hamosu estragu bá relasaun sira ho ema sira ne’ebé sira fiar.

Influénsia negativu ba desizaun moris nian:  ransu livre bele influensia foin-sa’e sira nia desizaun moris nian, hanesan husik eskola ka komete krime sira.

Risku bá violénsia no abuzu: Foin-sa’e sira ne’ebé envolve iha ransu livre bele sai vulnerável liubá violénsia no abuzu, tantu fíziku no emosionál.

Tanba ne’e, omportante bá foin-sa’e sira atu komprende risku sira-ne’e no foti desizaun sira ne’ebé informadu kona-bá relasaun no interasaun sira ho ema seluk.

Reportajen ekipa Rafa.tl

Escrito por RafaFM

Avaliação

Quem Somos

Fundada por Nilton e Akita nos momentos difíceis pós-referendo, a Rádio Rafa nasceu como um símbolo de esperança e reconstrução em Timor-Leste. Foi a primeira rádio a surgir após a independência, reunindo jovens, espalhando alegria e dando voz a uma nova geração, mesmo quando muitos ainda viviam em casas feitas de cinzas, após a destruição provocada pela violência que se seguiu ao referendo de 1999, no qual os timorenses decidiram pela separação da Indonésia e pela construção de um país independente e livre.

Contactos
error: Content is protected !!