FONGTIL Husu Aplika Lei Justu Ba Dirijente SNI Na’in-Rua Hatama Fugetes Ilegál ho Karreta Estadu

Diretór Ezekutivu FONGTIL, Valentim da Costa Pinto. Imajen/Rafa.tl

DILI, RAFA.tl– Forum Organizasaun Naun Governamentál Timor-Leste (FONGTIL) husu autoridade seguransa no justisa aplika lei ida ne’ebé justu ba dirijente Servisu Nasionál Intelijénsia (SNI) ne’ebé hatama fugetes ilegál ho karreta Estadu mai Timor-Leste.

Diretór Ezekutivu FONGTIL, Valentim da Costa Pinto, ba Jornalista sira iha nia knaar fatin, Caicoli, Tersa (11/11/2025) hateten, situasaun hatama fugetes ilegál mai Timor-Leste, repete iha tempu ne’ebé besik atu selebra  Natal no tinan foun. Iha tinan sira ne’e sempre ultrapasa sasán ida ne’ebé maka tuir regra estadu Timor-Leste bandu, liu-liu fugetes no sasán seluk ne’ebé maka proibidu atu utiliza iha momentu selebrasaun sira ne’e.

FONGTIL haré katak presiza  iha fiskallizasaun ida ne’ebé urjente ba ofisiál sira, iha fronteira atu bele hametin liután seguransa kona-bá pasa revista ba sasán sira ne’ebé importa mai, hodi nune’e, labele fó impaktu ba selebrasaun sira Natal no tinan foun.

“Ita hatete ona katak labele tama, maibé kontinua tama entaun ne’e buat ruma ne’ebé falla iha fronteira. Aktu ida dirijente sira SNI komote ne’e kontra regra ne’ebé maka estadu bandu no la iha orientasaun. Ne’e ita kontra tebes tanba ita-nia lei la hatete, tanba ne’e, FONGTIL ezize tenke hametin sistema kontrolu ka  fiskalizasaun sira tenke rigor,” Valentim da Costa Pinto hateten.

Diretór Ezekutivu FONGTIL mós lamenta ho atuasaun husi autoridade seguransa ne’ebé hafoin prende sasán ilegál sira ne’e no evidénsia sira, maibé la detein autór sira iha sela detensaun no ida ne’e la justu.

“Lolós ne’e ita ba investiga sira-nia evidénsia sira ne’e, ita tenke prosesa ba Ministériu Públiku para bele hatene, tanbasá maka ita tenke fó livre, serake evidénsia sira ne’ebé kaer ne’e la sufisiente para bele alega buat ruma husi sira ka oinsá. Entaun ne’e ita tenke investiga didi’ak, tanbasá ema sira ne’e ita kaer ho liman depois investigasaun sira ne’e la’o ita husik ema sira ne’e livre, ha’u hanoin ne’e tenke verifika fali, instituisaun lubuk ida ne’ebé iha knaar presiza halo intervensaun ruma,” Nia lamenta.

Sosiedade sivíl mós kontinua ezize justisa ba aktu ida ne’e tanba realidade ne’ebé hatudu dadaun ne’e justisa ne’e vale ba povu babain maibé la eziste ba ema ne’ebé lidera nasaun ida ne’e.

“Ita nia tratamentu sira ne’ebé la igual, se povu ki’ik ne’ebé hanesan inosente nia ladún komprende, ita prega ho regulamentu ne’ebé forte los, mais ema sira ne’ebé komprende iha asesu boot ita fó hela liberdade, ne’e prátika sira ne’ebé la igual,” Nia kestiona.

FONGTIL konsidera katak dirijente na’in-rua husi SNI kontra regra Flangrante de Lito, no FONGTIL mós kontinua rekomenda atu aktu ida ne’e tenke aplika tuir lei.

Nia hateten bainhira sala, dehan sala, karik lei la permite tenke halo tuir, labele haré ba pesoal ne’e sé, maibé tenke aplika lei ne’e hanesan hodi nune’e povu labele kontinua preokupa katak lei ne’e vale de’it ba ema ki’ik no ema sira ne’ebé la iha kbiit, maibé ba ema boot no ema ne’ebé asesu ba buat hotu laiha.

Reportajen ekipa Rafa.tl