Noticias

Ema Hotu iha Responsabilidade Morál Atu Tane Aas Dignidade Umana iha Sosiedade Timor-Leste

todayAgosto 14, 2025 16 6

Fundo
share close

DILI, RAFA.tl– Ema hotu iha responsabilidade morál atu tane aas dignidade umana iha sosiedade Timor-Leste, hanesan mensajen ne’ebé Papa Francisco husik hela ba timoroan sira katak halo imi nia fiar, sai imi nia kultura.

Notísia Relevante: Família Tenke Hametin Edukasaun Bázika iha Uma-Laran Hanesan Aliserse Bá Valór Morál

Paroku parokia Nossa Señora Imaculada Conseção Maubisse, Pe. João Soares, Kuarta  foin lalais ne’e, iha nia rezidensia Manleuana ba Rafa.tl  hateten banhira ko’alia kona-bá degradasaun morál  haree ba aspetu oi-oin ne’ebé fo influénsia ba moris sosiedade nian. Liu-liu, iha utilizasaun lia-fuan sira iha komunikasaun.

Tuir Saserdote ne’e katak iha era agora maioria ema la hatudu komportamentu ne’ebé di’ak, komesa uza linguajen ne’ebé la apropriadu tanba sempre utiliza inan no aman hodi ajuda iha liña komunikasaun.

Nia tenik, haree ba aspetu hirak ne’e maka ohin loron degradasaun morál iha sosiedade kontínua buras ba nafatin.

Pe. João Soares afirma, dala barak ema hotu argumenta katak atitude sira ne’e akontese tanba kauza husi família, ambiente no sosiedade. Maibé, tuir nian, parte sira ne’e mós kontribui maibe la’ós 100%, no ema hotu presiza uza konsiénsia atu garante ba idak-idak nia dignidade, no integridade.

Nia dehan ema moris la’ós tanba ema, maibe ema moris ho ema, ho nu’une’e husu ba ema hotu tenke koloka idak-idak nia razaun tuir nia dalan.

“Ha’u nia hanoin atu evita degrasaun morál,  primeiru ne’e iha ita-nia aan rasik, tenke distigue didi’ak, buat ne’ebé di’ak, buat ne’ebé ladi’ak, buat ne’ebé tulun no buat ne’ebé labele tulun, tanba bainhira ita distigue buat hirak ne’e, ema nia pensamentu ne’e para koloka ita nia razaun, ita nia konsiénsia ne’e sai hanesan motór ida para bele asegura,” Pe. João Soares hateten.

Tuir nia,  dala-barak liu família, osiedade, média sosiál, sira ne’e mós kontribui ba degradasaun morál, mis buat hotu-hotu ne’e depende ba ema, biar iha sosiedade ka grupu oi-oin ne’ebé influensia barak, buat hotu-hotu depende ba ema, atu dehan katak moris ka vida ne’e la’ótanba ema, maibe vida no moris ho ema, katak ema ne’e buat ne’ebé halo di’ak ha’u simu ho diak no buat ne’ebé ladi’ak presiza limita ka ignora tiha.

Paroku ne’e hatutan dala-barak asaun sira ne’e akontese tanba família uma laran maka koko atu pratika uluk asaun sira ne’e hare bai nan-no aman ne’eb’e sempre fasilita oan sira ho komunikasaun ne’ebé maka la efetivu.

Saserdote Kreda Katóliku nian ne’e husu ba família sira koko atu reflete fila-fali mensajen Amu Papa Francisco nian ne’ebé maka nia tatoli hela ba Timoroan hotu katak, “Halo ita nia fiar, sai ita nia kultura”, koko atu sai modelu di’ak ba aan rasik no ba família inklui soseidade.

“Ha’u hanoin mós katak, iha ina-aman sira barak liu tanba hadomi oan sira, konsiente no husik labarik sira ko’alia lia-fuan aat iha sira nia oin, sira nonook de’it no ate mais pior inan-aman sira mós ko’alia liafuan ladiak ne’e iha oan sira nia oin. Tanba ne’e fila ba ema ida-idak nia aan, no fila ba família sira, hodi hanoin saida mak ita bele halo atu muda hahalok la di’ak sira ba di’ak iha família no sosiedade,”  Pe. João Soares afirma.

Nia  husu ba sosiedade no komunidade sira, liu-liu ba pessoal sira  hanesan ema sarani no sidadaun di’ak,  presiza buka halo di’ak ba aan rasik  atu sustenta moris, tenke konsiente katak moris ne’ebé iha ne’e Maromak nian, ema moris iha mundu ne’e hanesan temporariu deit, ho nu’une’e, banhira sei moris keta haluha atu halo di’ak, hodi nune’e,fila ba Maromak mós ho di’ak.

Ba sosiedade, foin-sa’e no inan-aman sira, nafatin konsiente ho ida-idak nia responsabilidade, halo ida-idak nia knaar ho domin iha armonia, unidade no pás, hodi garante sosiedade Timor-Leste livre husi hahalok aat sira ne’ebé kontribui ba degradasaun morál iha família, komunidade no sosiedade.

Reportajen ekipa Rafa.tl

Escrito por RafaFM

Avaliação

Quem Somos

Fundada por Nilton e Akita nos momentos difíceis pós-referendo, a Rádio Rafa nasceu como um símbolo de esperança e reconstrução em Timor-Leste. Foi a primeira rádio a surgir após a independência, reunindo jovens, espalhando alegria e dando voz a uma nova geração, mesmo quando muitos ainda viviam em casas feitas de cinzas, após a destruição provocada pela violência que se seguiu ao referendo de 1999, no qual os timorenses decidiram pela separação da Indonésia e pela construção de um país independente e livre.

Contactos
error: Content is protected !!