Noticias

Timor-Leste Hatoo Profundu Solidariedade Ba Povu Filipina no Sei Haruka Misaun Ida Ba Apoiu Umanitáriu

todayNovember 6, 2025 42 1

Background
share close

DILI, RAFA.tl – Governu Timor-Leste liuhosi reuniaun estraordináriu Konsellu Ministrus, Kinta (06/11/2025), espresa profundu solidariedade no kondolénsia ba Governu no povu Filipinu relasiona ho estragu sira maka’ás ne’ebé kauza husi Tufaun Kalmaegi, ne’ebé hamosu inundasaun maka’ás, destruisaun no ema mate ne’ebé trájiku iha provínsia sentrál sira Repúblika Filipina nian, liuliu iha provínsia Cebu.

Kondisaun atuál iha Filipina hafoin Tufaun Kalmaegi. Imajen/Buletin TV3

Iha komunikadu ofisiál ne’ebé Rafa.tl asesu husi Gabinete Média Primeiru-Ministru, haktuir  Tufaun Kalmaegi kona Filipina ho anin-boot liu 180 km/h no udan-boot ne’ebé hamosu inundasaun derrepente no rai-halai.

Tuir autoridade lokál sira, akontesimentu ne’e halo ema mate liu 140, ema nulu ba nulu (dezenas) lakon no destruisaun ba infraestrutura importante sira, inklui estrada, ponte, rede elétrika no uma sira. Iha estimativa katak maizumenus ema millaun rua mak afetadu no dezlokadu rihun atus ba atus.

Hafoin katástrofe ida-ne’e, Governu Repúblika Demokrátika Timor-Leste fó sai tiha ona komunikadu ofisiál ida hodi hato’o solidariedade no kondolénsia ba Governu no povu hosi Repúblika Filipina.

Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão haruka karta ida ba Prezidente Ferdinand “Bongbong” Marcos Jr., hodi hato’o Timor-Leste nia tristeza boot ho eskala hosi trajédia ida-ne’e no susar ne’ebé família barak hasoru ne’ebé lakon ema ne’ebé sira hadomi, uma no meius subsisténsia, hodi reafirma katak nasaun Timor-Leste nafatin iha solidariedade ho povu Filipinu durante tempu lutu no rekuperasaun ida-ne’e.

Ministru Prezidénsia Konsellu Ministrus no portavós Governu nian, Agio Pereira, subliña mós katak “Filipina ohin loron hasoru trajédia ida ne’ebé boot tebes, no povu Timor-Leste la ignora sofrimentu ida-ne’e, hodi destaka Timor-Leste nia prontidaun atu oferese apoiu tomak ne’ebé presiza.

Hafoin deklarasaun kalamidade nasionál hosi Prezidente Filipinas iha loron 6 fulan-Novembru no apelu subsekuente ba solidariedade internasionál, Konsellu Ministrus aprova projetu Rezolusaun Governu ne’ebé autoriza, iha kuadru konstitusionál no legál, partisipasaun hosi FALINTIL – Forsa Defeza Timor-Leste (F-FDTL) iha misaun ida ba apoiu umanitáriu no protesaun sivíl iha Repúblika Filipinas.

Desizaun governu nian bazeia ba kompromisu internasionál ne’ebé Timor-Leste halo iha ámbitu Nasoins Unidas no Asosiasaun Nasoins Sudeste Aziátiku (ASEAN), no mós dispozisoins hosi Lei Defeza Nasionál no Estatutu Orgániku F-FDTL nian, ne’ebé fó lejitimidade ba Forsas Armada hodi partisipa iha misaun umanitária no emerjénsia sira, iha kooperasaun ho nasaun sira seluk no organizasaun internasionál sira.

Konsellu Ministru determina mós inísiu urjente hosi prosedimentu konstitusionál no legál ba kolokasaun F-FDTL iha misaun ne’ebé temi ona, inklui preparasaun ba regra empeñu iha responsabilidade Ministru Defeza nian, tuir kompromisu internasionál Timor-Leste nian no Estratéjia Apoiu Umanitáriu no Emerjénsia, ne’ebé aprova iha fulan-Janeiru tinan 2025.

Iha ámbitu Lei Defeza Nasionál nian, envolvimentu no kolokasaun F-FDTL iha operasaun manutensaun pás no apoiu umanitáriu sei deside hosi Governu no Prezidente Repúblika, hafoin konsulta Parlamentu Nasionál no Konsellu Superiór Defeza no Seguransa.

Reportajen ekipa Rafa.tl

Written by: RafaFM

Rate it

Sé maka ita

Harii husi Nilton no Akita durante tempu susar sira hafoin referendu, Rádiu Rafa mosu nu’udar símbolu esperansa no rekonstrusaun iha Timor-Leste. Ida-ne’e maka estasaun rádiu dahuluk ne’ebé mosu hafoin independénsia, halibur foin-sa’e sira, habelar ksolok, no fó lian ba jerasaun foun, maski bainhira barak sei hela iha uma ne’ebé halo ho ahu-ruin hafoin destruisaun ne’ebé kauza hosi violénsia ne’ebé mosu hafoin referendu 1999, iha ne’ebé timoroan sira vota atu haketak hosi Indonézia no harii nasaun ida ne’ebé independente no livre.

Kontaktu sira
error: Content is protected !!