Konstitusionalidade Lei Pensaun Mensál Vitalísia iha Prosesu Elaborasaun Husi Juíz sira iha Tribunál

Prezidente Tribunál Rekursu (PTR), Afonso Carmona. Imajen/Rafa.tl

DILI, RAFA.tl– Prezidente Tribunál Rekursu (PTR), Afonso Carmona, deklara katak Konstitusionalidade Lei Pensaun Mensál Vitalísia iha prosesu elaborasaun husi Juíz sira iha Tribunál molok anúnsia ba públiku.

Prezidente Tribunál Rekursu (PTR), Afonso Carmona hatete, nia parte labele ko’alia bei-beik ida ne’e, tanba sei iha prosesu nia laran, tuir regra Tribunál nian no la iha tan diskusaun polítika, tanba regra prosesu ida ne’e iha juíz titulár nia responsabilidade.

Nia hatutan, prosesu kontinua la’o, tanba ne’e maka nia parte labele resposta ba públiku nia ezijénsia kona-bá determinasaun loron.

‘’Prosesu la’o, tanba ne’e maka imi nia preokupasaun bainhira maka hotu, ita bele dehan semana oin bele hotu, depende ba prosesu kontraditóriu, prosesu tama sei fó hatene fali, no sita ba Ministériu Públiku para halo nia komentáriu parte hotu tama ona maka ita foin deside,’’ Afonso Carmona inform aba  Jornalista sira iha Palásiu Prezidensiál, Sesta (19/12/2025).

Prezidente Tribunál hatutan nia parte labele termina tempu ba desizaun lei pensaun vitalísia tanba prosesu elaborasaun ne’e juíz nia responsabilidade la’os Prezidente Tribunál rekursu nia responsabilidade.

Bazeia ba ezijénsia estudante Universitáriu Timor-Leste (EUTL), ne’ebé deskobre katak Juíz ne’ebé maka halo elaborasaun ba prosesu ida ne’e hanesan mós benefisiáriu husi lei pensaun mensál vitalísia, Prezidente Tribunál Rekursu dehan ne’e la loos. Tanba buat hotu bazeia ba prinsípiu sira justisa nian, bainhira sira la trata prosesu refere maka konsidera hanesan krime.

‘’Estudante sira nia preokupasaun ha’u dalabarak dehan hanesan ne’e krítika asaun sira ne’e hanesan kontrolu sosiál, la’ós atu influénsia desizaun Tribunál, kontrolu sosiál ne’e mak ita loke ka aberta,” Nia esplika.

Nia afirma tan katak prosesu elaborasaun ne’e la iha interese ruma tanba bazeia ba prinsípiu tolu Tribunál nia maka sai xave ba sira no la fó dalan atu prátika interese umanu, bazeia ba prinsípiu tolu Tribunál nian ne’ebé atu garante ba imparsialidade.

PTR afirma tuir lolós tenke husu mós ba provedoria direitos umanus (PDHJ) nia pensamentu razaun saida maka haruka fali ba iha Tribunál tanba lei ne’e aprova iha Parlamentu Nasionál, no haruka ba Prezidente Repúblika hodi promulga, tanba ne’e Tribunál presiza informasaun hotu-hotu atu halibur dadus hodi deside.

Prezidente Tribunál subliña nia pozisaun atu diálogu ho estudante sira seidauk bele atu ko’alia, tanba haré mós ba regra no andamentu sira tanba prosesu juíz iha Tribunál ne’e la hanesan ho prosesu polítiku.

Reportajen ekipa Rafa.tl