Noticias

Diretiva Emerjénsia EASA, Aero Dili A319 ho Apoiu Airbus Atualiza Ona Software ELAC

todayDecember 4, 2025 131 1

Background
share close

DILI, RAFA.tl— Ajénsia Uniaun Europeia ba  Seguransa Aviasaun (EASA)  hasai Diretiva Emerjénsia Nú.2025-0268-E husu  aviaun Airbus A319, A320, no A321 ne’ebé ekiparadu ho unidade ELAC B L104 atu hahú loron 29 fulan-Novembru tinan 2025,  suspende operasaun  to’o atualizasaun software Aileron Elevator Computer (ELAC) instala no rezolve.

Kestaun ne’e mosu hosi insidente ne’ebé la espera ne’ebé limitadu ba aviaun Airbus A320 no bele hamosu movimentu elevadór ne’ebé la espera, ne’ebé bele hamosu estragu estruturál ba aviaun. Airbus fó sai ona orientasaun kona-ba hadi’a software ne’ebé presiza atu rezolve kondisaun la seguru ida-ne’e.

EASA fó sai Diretiva Aeronavegabilidade Emerjénsia (EAD) ba empreza aviaun Airbus A319, A320 no A321 kona-bá kestaun ida ho software Aileron Elevator Computer (ELAC) ne’ebé tenke rezolve antes voo tuirmai.

Iha mundu, diretiva  ida-ne’e afeta aviaun A320 hamutuk 628 iha kompañia aérea sira ne’ebé ezije inspesaun no hadi’a software ELAC nian hodi garante seguransa voo nian. 

Software Aileron Elevator Computer (AEC) maka sistema komputadór ida ne’ebé uza iha sistema kontrolu voo aviaun nian hodi kontrola movimentu aileron no elevadór sira.

Sistema ida-ne’e prosesa dadus hosi sensor oioin no sistema sira seluk hodi hamosu komandu kontrolu ne’ebé presiza ba aileron sira no elevadór sira, hodi garante voo ne’ebé estável no seguru.

Software AEC normalmente halo parte iha Sistema Kontrolu Vou (FCS) ne’ebé luan liu no funsiona atu prosesa dadus husi sensor voo nian, hanesan aselerómetru, giroskópiu, no sensor sira seluk

Software AEC  kalkula komandu kontrolu ba aileron no elevadór sira bazeia ba dadus ne’ebé simu ona.

Software AEC haruka komandu kontrolu nian ba atuador aileron no elevadór nian hodi muda superfísie kontrolu nian no Software AEC mak monitoriza no hadi’a erru sira sistema nian hodi asegura estabilidade no seguransa voo nian.

Software AEC tipikamente dezenvolve uza linguajen programasaun espesífiku, hanesan C ka Ada, no koko ho rigorozu atu asegura ninia konfiabilidade no seguransa.

EASA hasai diretiva emerjénsia ne’e liga mós ho kestaun ikus liu ne’ebé nesesáriu hafoin deskobre katak radiasaun loron-matan (solar) ne’ebé maka’as bele interfere ho komputadór sira kontrolu voo nian, ne’ebé antes ne’e halo voo ida entre Eestadus Unidus Amérika (EUA)-Méxiku lakon altitude derepente no hakanek ema na’in-15.

Ba AFP Airbus konfirma ona katak aviaun tipu A320 hamutuk unidade 628 iha mundu tomak  hetan inspesaun tanba kestaun kualidade painél metál nian. Maski nune’e, fabrikante aviaun Europeu ne’e subliña katak númeru ne’e reprezenta númeru másimu husi aviaun ne’ebé potensialmente afetadu, la’os númeru totál husi aviaun ne’ebé afetadu.

Aviaun Aribus ho tipu A320 maka aviaun ida ne’ebé fa’an barak liu iha mundu. Produz dezde 1988 ne’ebé to’o iha fulan-Setembru nia rohan, tinan 2025, fa’an ona unidade 12,257 ba mundu.

Liga ho deretiva EASA nian ne’e ho realidade Timor-Leste nian mós empreza aviasaun balun ne’ebé halo operasaun aeréu iha Timor-Leste mós utiliza aviaun Airbus ho tipu A319 ho A320. Ho nune’e, Rafa.tl halo konfirmasaun ho Ministru Transporte no Komunikasaun (MTK), Miguel Marques Gonçalves Manetelu, maibé nia hateten katak, nia parte hakfodak bainhira jornalista sira husu kona-bá karta diretiva emerjénsia husi EASA ne’ebé husu atu suspende provizóriu operasaun aviaun Airbus ho tipu A319 ho A320.

“Ida ne’e ami la hetan karta diretiva emerjénsia husi EASA, agora ita-boot lori mensajen ne’e ba entrevista aviaun nain, aviaun nain mak hatene karik ema notifika nia karik,” Ministru Miguel Marques Gonçalves Manetelu hateten.

Ba Rafa.tl via telefoneka Diretór Ezekutivu Aero Dili, Lourenço de Oliveira, konfirma katak husi parte Aero Dili nia aviaun A319 atualiza ona nia sistema Software Aileron Elevator Computer (AEC) dentru loron tolu ho apoiu totalidade husi empreza Airbus. Nune’e, halo fali ona operasaun normal.

“Aero Dili nian A319 halo fali ona operasaun hafoin ami atualiza Software Aileron Elevator Computer (AEC) ne’ebé haruka husi Airbus no daudaun  empreza Airbus hato’o ona notifikasaun katak A319 bele halo operasuan normal,” Lourenço de Oliveira hateten.

Kompañia aérea nasionál Aero Dili Transport Service S.A. hanesan empreza aeréru ne’ebé ki’ik-liu iha mundu ho nia aviaun rua deit; mak hanesan A320 ho A319. Maibé, hetan previleizu husi Airbus tanba hafoin simu deliberasaun EASA nian iha loron tolu deit, Airbus rezolve kedas hodi atualiza Software Aileron Elevator Computer (AEC) no bele halo operasaun  ka voo normal.

Aero Dili nia aviaun ho tipu A320 halo operasaun dahuluk iha loron 20 fulan-Marsu tinan 2023 no A319 halo operasaun dahuluk iha loron 21 fulan-Marsu tinan 2025.

Reportajen ekipa Rafa.tl

Written by: RafaFM

Rate it

Sé maka ita

Harii husi Nilton no Akita durante tempu susar sira hafoin referendu, Rádiu Rafa mosu nu’udar símbolu esperansa no rekonstrusaun iha Timor-Leste. Ida-ne’e maka estasaun rádiu dahuluk ne’ebé mosu hafoin independénsia, halibur foin-sa’e sira, habelar ksolok, no fó lian ba jerasaun foun, maski bainhira barak sei hela iha uma ne’ebé halo ho ahu-ruin hafoin destruisaun ne’ebé kauza hosi violénsia ne’ebé mosu hafoin referendu 1999, iha ne’ebé timoroan sira vota atu haketak hosi Indonézia no harii nasaun ida ne’ebé independente no livre.

Kontaktu sira
error: Content is protected !!