Ouvir RAFA Ritmo, Voz e Coração de Timor
PM Xanana oferese nia livru ba Diretora Jerál IMF, Kristalina Georgieva hafoin enkontru iha ámbitu Simeira ASEAN ba dala-47 iha Kuala Lumpur, Malázia, Segunda (27/10/2025). Imajen/Média GPM
DILI, RAFA.tl– Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão hato’o agradesimentu ba Fundu Monetáriu Internasionál (IMF, sigla inglés) ne’ebé durante ne’e fó apoiu tékniku no polítiku ba Timor-Leste (TL) nia adezaun iha Asosiasaun Nasaun sira Sudeste Aziátiku (ASEAN) nian.
Notísia Relevante: Timor-Leste Presiza Servisu Maka’as Dezenvolve Setór Ekonómiku Hodi Kompete iha Merkadu ASEAN
Iha komunikadu ofisiál ne’ebé Rafa.tl asesu husi Gabinete Mídia Primeiru-Ministru, Tersa (28/10/2025) hateten, sentidu agradesimentu ne’e PM Xanana hato’o durante enkontru ho Diretora Jerál ba Fundu Monetáriu Internasionál, Kristalina Georgieva, iha W hotel, Kuala Lumpur, Malázia, Segunda (27/10/2025).
Enkontru ho Diretora Jerál IMF ne’e realiza iha ámbitu Simeira ASEAN ba dala-47 ho tema “Inkluzividade no Sustentabilidade” no ofisializasaun Timor-Leste nu’udár Estadu membru ba dala-11, iha Sentru Konvensaun Kuala Lumpur (KLCC).
“Ha’u sente kontente hasoru ita-boot. Agradese ba IMF nia apoiu ba Timor-Leste. Semana ida-ne’e nu’udár marku istóriku ida ba ita-nia nasaun, no ha’u apresia IMF nia apoiu tékniku no polítiku ba ita-nia adezaun ba ASEAN,” Xanana Gusmão hateten.
Xefe Governu konsidera adezaun Timor-Leste ba ASEAN la’ós dalan nia rohan ona, maibé ne’e hanesan inísiu ba faze foun responsabilidade no oportunidade nian.
Timor-Leste iha intensaun atu sai kontribuinte ativu ba estabilidade rejionál, kooperasaun ekonómika no integrasaun finanseira.
Nu’udár membru foun, Timor-Leste iha kompromisu atu aliña ho enkuadramentu ekonómiku ASEAN nian, hametin estabilidade makroekonómika no hadi’a instituisaun sira.
Durante enkontru, Xanana Gusmão atualiza situasaun ekonomia rai laran katak, Timor-Leste ninia ekonomia estável nafatin no hahú buras fali ona tanba PIB naun-petrolíferu projeta atu aumenta besik 4.5% iha 2025–2026 ho inflasaun ki’ik besik 1%.
Polítika fiskál iha kontrolu nia okos ho planu ne’ebé klaru atu hasa’e reseita naun-petrolífera no garante gastu ne’ebé efisiente liu.
Projetu nasionál boot sira, inklui dezenvolvimentu gás Greater Sunrise, la’o ba oin no hein atu transforma Timor-Leste nia ekonomia liu hosi empregu, dezenvolvimentu indústria lokál no esportasaun foun.
Kona-bá reforma sira no fortalesimentu institusionál, Timor-Leste iha kompromisu ba governasaun ne’ebé forte no transparénsia.
Reforma sira foin lalais ne’e inklui:
Área importante sira ba Kontinuasaun kooperasaun entre Timor-Leste ho IMF iha área xave rua mak hanesan:
Iha kontestu ekonómiku globál no rejionál, Timor-Leste preokupa liu ho inserteza ekonómika globál tanba bainhira ekonomia globál hetan problema maka ema kiak liu no vulnerável sira mak sofre liu.
Ba ekonomia ki’ik no ekonomia dezenvolvimentu hanesan Timor-Leste, kestaun globál sira ne’e afeta folin ai-han, inportasaun kombustível no sustentabilidade fiskál.
Iha rejiaun ASEAN, bele haré potensiál kreximentu ne’ebé maka’as no dezigualdade ne’ebé aumenta. Timor-Leste valoriza orientasaun IMF nian kona-ba mantein estabilidade makroekonómika durante tempu difísil sira-ne’e.
Tanba ne’e, Timor-Leste valoriza IMF nu’udár parseiru ekonómiku ne’ebé konfiável no iha kompromisu ba polítika ekonómika ne’ebé di’ak, harí instituisaun no kooperasaun rejionál liu hosi ASEAN no sistema internasionál.
Hosi ne’e, Primeiru-Ministru Xanana Gusmão hein atu aprofunda liu-tán kolaborasaun ba povu Timor nia di’ak.
Enkontru ne’e akompaña mós hosi Prezidente Repúblika (PR), José Ramos-Horta, Vise-Primeiru-Ministru, Ministru Koordenadór Asuntu Ekonómiku no Ministru Turizmu no Ambiente, Francisco Kalbuadi Lay, Ministru Negósiu Estranjeiru no Kooperasaun, Bendito dos Santos Freitas no Vise-Ministra ba Asuntu ASEAN, Milena Maria da Costa Rangel.
Reportajen ekipa Rafa.tl
Written by: RafaFM
Adezaun Ofisiál Ba ASEAN PM Xanana Agradese Apoiu Tékniku no Polítiku hosi IMF
Harii husi Nilton no Akita durante tempu susar sira hafoin referendu, Rádiu Rafa mosu nu’udar símbolu esperansa no rekonstrusaun iha Timor-Leste. Ida-ne’e maka estasaun rádiu dahuluk ne’ebé mosu hafoin independénsia, halibur foin-sa’e sira, habelar ksolok, no fó lian ba jerasaun foun, maski bainhira barak sei hela iha uma ne’ebé halo ho ahu-ruin hafoin destruisaun ne’ebé kauza hosi violénsia ne’ebé mosu hafoin referendu 1999, iha ne’ebé timoroan sira vota atu haketak hosi Indonézia no harii nasaun ida ne’ebé independente no livre.
Copyright Rafa.tl - Desenvolvido por Justweb.pt