
Ouvir RAFA Ritmo, Voz e Coração de Timor
DILI, RAFA.tl — Utilizasaun telemovel agora daudaun aumenta maka’as ba beibeik. La’ós de’it adultu sira, maibé labarik ki’ik sira mós hanesan utilizadór ne’ebé ativu tebes. Enkuantu razaun sira ba sira nia utilizasaun la hanesan ho sira adultu nian.
Utiliza telemovel demais bele nafatin hamosu problema saúde oioin ba ema adlutu ho mós labarik idade eskolar sira, tanba sira sei la uza ho matenek.
Efeitu negativu sira-ne’e, inklui moras matan no toba tarde, problema hahalok no emosionál sira, no dezempeñu escolar nian bele tun.
Manorin na’in sira konsidera telemovel hanesan veneno ne’ebé fó influénsia no hamate estudante sira nia vontade atu estuda no aprende iha eskola no mós iha uma.
Manorin nain sira iha eskola Sekundária Nobel da Paz, konsidera telemovel hanesan veneno foun, ne’ebé hamate estudante sira-nia vontade atu estuda, sira utiliza oras barak liu hodi prefere halimar telemovel, duke apreende matéria sira ne’ebé manorin nain sira fó.
Konsilleiru Eskola Sekundária Nobel da Paz, Lourenço Ximenes Belo, ba RAFA iha nia knar fatin, Quintal Boot, Díli, Segunda (04/08/2025), hateten tempu aula lao hela mós estudante sira kaer ka halimar telemovel, tanba ne’e, fó impaktu negativu ba estudante sira, tamba sira sei la kapta ho di’ak matéria ne’ebé iha, no halo estudante sira baruk atu apreende.
Ho tempu agora buat hotu liga ba demokrasia no liberdade, halo estudante sira gosta liu goza sira nia liberdade no haluha tiha responsabilidade no obrigasaun hanesan estudante atu estuda.
Lourenço Ximenes Belo hateten, hanesan manorin na’in sempre ho pasensia husu ba estudante sira, atu uza sira nia liberdade ho matenek, tanba telemovel ne’e ajuda tebes ema hotu, liu-liu estudante sira atu asessu informasaun hotu, aprende lian oinoin no ajuda halo peskiza ruma kona-bá maneira barak hodi apreende, maibe estudante sira barak liu utiliza telemovel ba haree Facebook, WhatsApp, Insatagram, YouTube no barak mos lakon tempu Halima game online.
“Bainhira profesór hanorin maka estudante iha sala laran kaer fali telemovel, ne’e katak nia dezvia nia atensaun tomak ba matéria sira ne’ebé mestre sira fó. Dalaruma estudante sira preokupa liu hulo telemovel, ikus mai estudante nunka hetan pontu positive,” Lourenço Ximenes Belo hateten.
Konselleiru ne’e hatutan, iha eskola Nobel da Paz sempre fó samada atensaun ba estudante sira ne’ebé halimar telemovel iha tempu aula, no iha oras sira ne’ebé eskola iha atividade ba halo traballu grupu ka matéria extra kurikuler sira.
Eskola mós bandu estudante sira atu halo estrundu, ka halo perturbasaun ruma iha eskola, liu-liu asaun sira ne’ebé kontra regulamentu no regra interna eskola nian.
Nia hateten, bainhira estudante sira hatudu hahalok ne’e, sei bolu inan-aman, no buka solusaun hamutuk hodi garante estudante sira nia futuru.
“Ita dalaruma husu sira atu respeita malu, halo tuir regulamentu no lei sira iha eskola aplika. Ita mós husu atu sira la bele halimar telemovel, no halo estrundu iha aula laran, no resintu eskola nian, no ami nia eskola kada dader, ami sempre fo hanoin no motiva sira atu labele tolok iha arredór eskola nian,” nia tenik.
Biban ne’e, Diretór Eskola Sekundária Nobel da Paz, Jeremias Pinto de Jesus, dehan iha eskola ne’e proividu estudante sira kaer telemovel iha tempu aprendizajen nia laran.
Nia hateten, karik estudante halimar ka ko’alia telefone iha sala laran, mak manorin na’in sira kaer toman sei bolu inan-aman sira hodi fó sansaun ruma ka fó hanoin ruma atu labele repete ka halo tan iha tempu tuir mai.
Dirijente Eskola Sekundaria Nobel da Paz ne’e reforsa katak iha tempu aprendizajen nia laran manorin nain nia knaar lolos mak uza oras ne’ebé iha ba hanorin, tanba tempu ne’e importante atu estudante sira bele aprende buat ruma, tanba ne’e estudante sira mós tenke uza tempu ho di’ak no la’ós atu halimar telemovel iha oras aula nian.
Reportajen ekipa RAFA
Escrito por rafa
Fundada por Nilton e Akita nos momentos difíceis pós-referendo, a Rádio Rafa nasceu como um símbolo de esperança e reconstrução em Timor-Leste. Foi a primeira rádio a surgir após a independência, reunindo jovens, espalhando alegria e dando voz a uma nova geração, mesmo quando muitos ainda viviam em casas feitas de cinzas, após a destruição provocada pela violência que se seguiu ao referendo de 1999, no qual os timorenses decidiram pela separação da Indonésia e pela construção de um país independente e livre.
Copyright Rafa.tl - Desenvolvido por Justweb.pt